©: Hendrik van Kampen

Het karakteristieke esdorp Aalden is ontstaan in de vroege middeleeuwen. De nederzetting werd gesticht op hoger gelegen zandgronden aan de rand van het beekdal van de Westerstroom. De eerste bewoners vestigden zich in het gebied dat tegenwoordig Oud Aalden genoemd wordt en dat nu aan de zuidkant van de Aelderstraat ligt. In 1322 werd het dorp voor het eerste vermeld als Alede, een naam die kan verwijzen naar een waterloop of een bomensoort. Pas in de loop van de negentiende eeuw breidde Aalden in noordwestelijke richting uit, waardoor het huidige dorp zijn vorm kreeg.

In Oud Aalden ligt een grote driehoekige brink die wordt omzoomd door oude eikenbomen.

Vroeger waren op deze brink ook een schaapskooi en een dobbe, maar die zijn verdwenen.

Bij de brink staan enkele bijzondere Saksische boerderijen, die in de kern teruggaan tot de zeventiende en achttiende eeuw. Bij een aantal boerderijen staan bijschuren die gedecoreerd zijn met geknoopt stro of die zijn uitgevoerd in vakwerk. Oud Aalden heeft nog het karakter van een oud esdorp, waardoor het beschermd dorpsgezicht is geworden. Op de brink staat het beeld De Hooghe Aelder, dat het uitgangspunt vormt voor een omvangrijk kunst- en geschiedenisproject waaraan tot in 2012 zo’n negentig gemeentes moeten meewerken.

Aan de rand van de Molenesch tussen Aalden en Meppen staat de molen Jantina Helling.

Deze beltkorenmolen verving in 1891 een door onweer verwoeste voorganger. Uit onderzoek is gebleken dat op deze plek al in de zeventiende eeuw een standerdmolen stond. De Jantina Helling is vernoemd naar de in 1863 geboren molenaarsdochter, die later ook eigenaresse van de molen werd. Rond 1950, dertig jaar na haar overlijden, droegen haar erfgenamen de molen voor een symbolisch bedrag over aan de coöperatieve zuivelfabriek en korenmaalderij Zweeloo en kreeg de molen zijn huidige naam.

Na 1978 kwam de Aeldermeul in handen van de gemeente Zweeloo en werd de molen gerestaureerd.

Door uitbreidingen na de Tweede Wereldoorlog is Aalden bijna vastgegroeid aan buurdorp Zweeloo. Enkel de Westerstroom scheidt de bebouwing van de twee dorpen nog van elkaar. Aalden en Zweeloo worden daarom wel beschouwd als dubbeldorp. Rond 1900 kreeg Aalden een eigen gereformeerde kerk aan de Aelderstraat, die in 1954 werd vervangen door de huidige opvallende achtkante kerk aan de Kerkstraat. In 1999 is aan de Paardelandsdrift de multifunctionele accommodatie De Aelder Meent in gebruik genomen. Hier zijn onder meer de openbare en de protestants-christelijke basisschool, de bibliotheek, een sportzaal en een peuterspeelzaal gehuisvest. Aalden heeft een actief verenigingsleven. In het dorp wordt bijvoorbeeld een nieuwjaarsloop georganiseerd, waarbij het inschrijfgeld ten goede komt aan het dorp. In de zomermaanden vinden er sfeervolle avondmarkten plaats, waar duizenden bezoekers op af komen.

De uit 1668 daterende boerderij ‘t Hoes van Hol-An aan de weg Oud Aalden is in 1965 gerestaureerd en doet nu dienst als oud-Saksische koffe- en pannenkoekboerderij. In het Aalderveld, aan de weg richting Witteveen, ligt een uitgestrekte golfbaan met een bungalowpark en een zwembad. Aalden ligt in de nabijheid van enkele grote natuurgebieden, zoals de Boswachterij Sleenerzand en de Mepperdennen met het beschermde jeneverbesgebied De Palms. Aan de Aelder Hooghe bevindt zich het openluchttheater van Aalden en Zweeloo, waar al meer dan een halve eeuw jaarlijks een schouwspel wordt opgevoerd. ■

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen