©: Hendrik van Kampen

Het esdorp Anderen is ontstaan in de vroege middeleeuwen bij een driesprong van wegen.

Anderen ligt in het Nationaal Park Drentsche Aa, op de westfank van de Hondsrug. Ten noorden van het dorp stroomt het beekje Scheebroekerloop, waar een ongeveer 70.000 jaar oude vuistbijl is gevonden. Dat was het eerste bewijs dat in dit gebied ooit Neanderthalers leefden. Westelijk van het dorp, tussen Anderen en Rolde, stroomt het Rolderdiep. In 1217 werd Anderen al vermeld in het register van klooster Dikninge, dat ten zuidwesten van De Wijk (De Wolden) stond.

Centraal in Anderen ligt de brink bij de straat Het Loeg. In de zeventiende eeuw telde het dorp elf boerderijen, rond 1850 waren dat er 25.

Het agrarische karakter van het dorp vertaalde zich in 1898 in de oprichting van een coöperatieve boterfabriek aan het Nijend. Deze handkrachtfabriek met de naam ‘De Eenheid’ bleek weinig rendabel en sloot tien jaar later zijn deuren. De voormalige zuivelfabriek werd in de decennia daarna meerdere keren verbouwd.

Rond 1915 werd een schuurgedeelte bijgebouwd met een opvallend overhangende, driehoekige uitbouw en in 1966 werd het oudste deel van de fabriek verbouwd tot woonhuis.

Door ontginningswerkzaamheden groeide het aantal boerderijen naar 43 in 1950. Aan het Hagenend en het Veenvoort staan enkele achttiende- en negentiende-eeuwse hallenhuisboerderijen. Bij twee boerderijen zijn de aangebouwde schuurgedeelten versierd met strovlechtwerk. Aan Het Loeg zijn voorbeelden te vinden van krimpenboerderijen, aan het Oldend en Nijend treft men modernere ontginningsboerderijen. Tegenwoordig zijn in Anderen nog tien boerderijen in bedrijf.

In de loop der jaren verdween steeds meer middenstand uit het dorp, ook de bakkerij aan het Oldend en de smederij aan het Nijend stopten. In 1996 sloot het laatste bedrijf de deuren.

Basisschool ‘De Schepershof’ verdween na meer dan 200 jaar uit Anderen na een fusie met de Jan Thiesschool in Rolde.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen