©: Hendrik van Kampen

Het esdorp Dwingeloo is ontstaan in de vroege middeleeuwen. Centraal in het dorp ligt de zeer grote, veelhoekige brink, die grotendeels wordt omzoomd door bomen. Midden op de brink bevinden zich brandvijver De Riete en de muziekkoepel uit 1930. Rond de brink staan bijzondere panden, waaronder enkele fraaie boerderijen uit de achttiende en negentiende eeuw. Sinds 1725 wordt ieder jaar op de tweede maandag van mei en van oktober een jaarmarkt op de Brink georganiseerd.

Vroeger telde Dwingeloo vier havezaten, waarvan nu twee resteren. Aan de Entingheweg staat Huize Westrup. Dit witgepleisterde herenhuis is gebouwd rond 1600 en werd in de negentiende eeuw vergroot met een tweede verdieping. Richting het dorp Westeinde staat nog de grote havezate Oldengaerde, gelegen op een omgracht terrein en gefankeerd door enkele fraaie bijgebouwen. Oldengaerde is gebouwd in de vijftiende eeuw en in de achttiende eeuw verbouwd in de huidige classicistische stijl. Aan de westkant van het dorp stond de grote havezate Batinghe. Het was gebouwd in de twaalfde of dertiende eeuw en werd in de zeventiende eeuw met twee verdiepingen uitgebreid tot 36 kamers. In 1832 werd het afgebroken.Wat resteert is een lange oprijlaan met bomen en een gracht. Havezate Entinghe stond honderd meter ten oosten van havezate Batinghe, maar is in 1741 afgebroken. Daarvan zijn slechts nog enkele fundamenten over.

In de vijftiende eeuw verrees aan de noordkant van de brink de grote hervormde kerk, die vroeger gewijd was aan Sint Nicolaas.

De toren van de kerk heeft een opvallende uivormige bekroning uit 1631. Een grote dorpsbrand in 1923 heeft de originele inventaris, waaronder een orgel uit 1665, en een deel van de bouwconstructie van de kerk grotendeels vernietigd. Bij de restauratie is geprobeerd de kerk zo veel mogelijk in oude glorie te herstellen. Het in 1886 gebouwde orgel werd in 1964 in de kerk geplaatst. De pastorie aan de Brink is een gepleisterd herenhuis in neoclassicistische stijl uit 1886.@Aan het Kerkpad staat het beeld Juffer van Batinghe, gemaakt door Charles Henri. Dit verbeeldt het volksverhaal hoe de jonkvrouw van Batinghe de bouwmeester van de Sint Nicolaaskerk het hoofd op hol bracht, waardoor de kerk niet gereedkwam. Nadat de twee jongelingen aan elkaar waren beloofd, vertelde de juffer aan de bouwmeester hoe de kerk er in haar dromen uitzag. Daardoor kreeg hij nieuwe inspiratie en verliep de bouw verder voorspoedig.

Ten noorden van de Sint Nicolaaskerk zijn in de zeventiende eeuw de zogenaamde Franse Huizen gebouwd in opdracht van de heer van Batinghe. Dit is een complex van meerdere woningen onder één dak, die onderdak boden aan de uit Frankrijk gevluchte Hugenoten. Uit 1680 dateert het witgepleisterde schultehuis aan de Brink, dat nog veel originele interieurelementen heeft. De eigenaar van het voormalige schultehuis moet nog ieder jaar zestien pakjes roomboter afstaan aan het Sint Anthoniusgilde, als symbolische pacht in natura. Dit gilde is van oorsprong een zestiende-eeuwse liefdadigheidsinstelling en komt nog ieder jaar op 17 januari, Sint Anthoniusdag, samen in hotel Wesseling aan de Brink.

Door de historische dorpskern en de centrale ligging ten opzichte van het Nationaal Park Dwingelderveld en het Nationaal Park DrentsFriese Wold is Dwingeloo geliefd bij toeristen.

De natuurgebieden bieden een uitgestrekt en gevarieerd landschap met bossen, heide en vennen en er zijn bovendien bijzondere archeologische vondsten gedaan. Net buiten Dwingeloo ligt de bijzondere attractie Planetron Cinedome. Op een groot koepelvormig projectiescherm van maar liefst 350 vierkante meter worden flms vertoond. Ook is er een ruimtetheater waar sterrenvoorstellingen worden vertoond en kan men sterren kijken door de grootste professionele optische telescoop van Nederland. ■

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen