©: Hendrik van Kampen

Noordoostelijk van Gieten ligt Gieterveen, dat in de late middeleeuwen is ontstaan. De noordkant grenst aan het buurschap De Hilte, de zuidkant aan Bonnerveen. Ten zuiden van Gieterveen stroomt het riviertje De Beek, een zijtak van de Hunze of Oostermoersche Vaart.

In de vijftiende eeuw begon men met het afgraven van de Gietervenen en vestigden de eerste bewoners zich op een zandrug aan de rand van het veen, De Veenakkers. Rond 1750 woonden er al 27 gezinnen in Gieterveen. Aan het eind van de negentiende eeuw verplaatste de dorpskern zich meer naar de huidige straten Bonnerveen en Broek.

Aan de Broek 7 staat de hervormde kerk, gebouwd in 1840. Het is een gesloten zaalkerk met een opengewerkte dakruiter en een ingesnoerde torenspits. Een meningsverschil over het christelijk onderwijs leidde in 1924 tot een scheiding tussen de gereformeerden en de vrijzinnig hervormden in Gieterveen. De laatstgenoemden stichtten daarom een hervormde kapel aan de Broek 2, een zaalkerk met een kleine dakruiter.

De afscheiding resulteerde in een grote sociale verdeeldheid in het dorp. Sinds 1872 had Gieterveen een openbare basisschool aan de Broek, in 1924 kwam daar de christelijke basisschool aan de Veenakkers bij. In de loop van de twintigste eeuw werd de tweedeling in het dorp minder merkbaar. Rond 1990 fuseerden beide scholen tot de Samenwerkingsschool Oostermoer. Ook werkten beide religieuze stromingen toe naar een Samen-op-Weg gemeente. De hervormde kapel kon daardoor in 2004 overgedragen worden aan de Stichting Oude Drentse Kerken.

In 1897 werd aan de Broek de zuivelfabriek Gieterveen-Bonnerveen opgericht, die in 1960 werd gesloten. In het oude fabriekspand zit tegenwoordig een landbouwmechanisatiebedrijf. Aan de Broek 62 staat nog een ronde stenen stellingkorenmolen die tot 1877 in NieuwBuinen stond. Een Groninger molenmaker verplaatste De Eendracht naar Gieterveen. De achtkante bovenbouw van de molen is na een brand in 1904 verloren gegaan en vervangen door een rondvormige. De gemetselde achtkante onderbouw is nog intact.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen