©: Hendrik van Kampen

Bij een driesprong van wegen in de richting van Veenhuizen, Norg en Assen ligt het buurschap Huis ter Heide. Het is ontstaan in loop van de negentiende eeuw. Het ontwikkelde zich in de nabijheid van een brug en een sluis bij het raakpunt van twee veenkanalen. In 1816 kwam de Norgervaart gereed, het kanaal dat vanaf de Drentsche Hoofdvaart tot Huis ter Heide loopt. De Maatschappij van Weldadigheid liet vervolgens de Kolonievaart graven, die bij Huis ter Heide aansloot op de Norgervaart. De Kolonievaart werd in 1839 verlengd tot Veenhuizen.

De verbinding tussen de Norgervaart en de Kolonievaart werd gevormd door een schutsluis, die eind negentiende eeuw bij Huis ter Heide werd aangelegd. De sluis heeft tegenwoordig de functie van stuw. Aan de Asserstraat staat nog een sluiswachterwoning van rond 1880.

Men vermoedt dat deze woning voorheen dienst deed als tolhuis. Twintig jaar ouder is de brugwachterswoning met rieten dak aan de weg Norgervaart. Tot voor kort was bij deze woning nog een ijzeren ophaalbrug uit 1925, maar die is vervangen door een moderner en onderhoudsvriendelijker exemplaar. De twee veenkanalen zijn al enige tijd gesloten voor de scheepvaart.

De naam van het buurschap is afkomstig van de voormalige caféboerderij Huis ter Heide aan de Asserstraat. Deze werd in 1886 gebouwd op de plek waar kort daarvoor een boerderij uit 1777 was afgebrand. Opvallend in de oude boerderij is de doorrit met inrijdeuren in het bedrijfsgedeelte. Het café was een belangrijke pleisterplaats en werd veel bezocht door ontslagen strafkolonisten uit Veenhuizen. Vanaf Huis ter Heide vertrokken zij met de trekschuit naar Assen.

Door toenemende bedrijvigheid vestigden steeds meer mensen zich langs de vaarten bij café Huis ter Heide en werd het gelijknamige buurschap geleidelijk groter. Het café bestaat nog steeds en vervult tevens de rol van dorpshuis. Huis ter Heide grenst aan het Tonckensbos. Nabij het buurschap begint het uitgestrekte Fochteloërveen, een van de laatste hoogveengebieden van Nederland.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen