©: Hendrik van Kampen

Het esdorp Loon ligt ten oosten van Assen en is in de vroege middeleeuwen op een zandrug ontstaan. In offciële documenten uit 1160 schreef men reeds over de plaats Lon, een eeuw later over Loen. De naam Loon is een afgeleide van de meervoudsvorm van lo, dat bos betekent. Centraal in het dorp ligt de grote driehoekige brink op de kruising van de huidige Asserweg en de Balloërweg. Ten westen van het dorp stroomt het Havenkanaal, een zijtak van het Noord-Willemskanaal. Aan de oostkant van het dorp vormt de beek Loonerdiep een deel van de grens tussen de gemeentes Assen en Aa en Hunze.

Aan de noordkant van het dorp ligt de hooggelegen Looneresch. Op deze es staat het hunebed D15. Dit bestaat nog uit vier dekstenen, twaalf zij- en sluitstenen en een complete poort. Het is omringd door achttien kransstenen. De dekheuvel van het hunebed is omstreeks 1870 weggegraven, omdat archeologen destijds aannamen dat de heuvels ontstaan waren door duinvorming.

Door het grote aantal boeren in en rondom Loon kon in 1896 de coöperatieve zuivelfabriek De Volharding opgericht worden. De fabriek stond bij de brink en er werd met handkracht boter gemaakt. Na 1908 verhuisde de productie naar Assen, omdat de zuivelfabriek daar op stoomkracht draaide.

Typerend voor Loon zijn de smalle klinkerstraatjes en de vele fraaie boerderijen. Aan de Markeweg 2 staat een boerderij waarvan men vermoedt dat die een achttiendeeeuwse oorsprong heeft. Aan de Asserweg staan hallenhuisboerderijen uit de negentiende eeuw en aan de Balloërweg staat de krimpenboerderij Lente Festina die aan het begin van de twintigste eeuw is gebouwd. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde Loon zich tot een forensendorp en werd aan de noordkant uitgebreid met een nieuwe woonwijk. Voor veel voorzieningen is het dorp aangewezen op Assen, wel heeft Loon een café-restaurant, sinds 1932 een eigen voetbalclub en een actief verenigingsleven.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen