Nieuw Dordrecht - dorp in Drenthe
Nieuw Dordrecht
Tussen Barger-Oosterveld en Klazienaveen ligt Nieuw-Dordrecht. Het dorp is gesticht rond 1855 op zandgronden aan de rand van een uitgestrekt veengebied. Deze venen waren in bezit van de Drentsche Veen- en Middenkanaalmaatschappij, die vanaf 1852 bezig was met de aanleg van het Oranjekanaal. Dit kanaal zou later de Drentsche Hoofdvaart bij Hoogersmilde en de Verlengde Hoogeveensche Vaart bij Klazienaveen met elkaar verbinden. Vanaf het Oranjekanaal werd het veen in langgerekte percelen ontgonnen. De voorgenomen zijtak van het Oranjekanaal door de Hondsrug richting het Smeulveen is door technische omstandigheden en het hoogteverschil nooit gegraven.
De naam die aan de nederzetting werd gegeven, was ontleend aan de oprichtingsplaats van de ontginningsmaatschappij, het ZuidHollandse Dordrecht. De bebouwing van Nieuw-Dordrecht werd in eerste instantie gevormd door twee buurschappen. Het Heeren Dord lag langs de huidige Heerenstreek en daar werden door de maatschappij een elftal huizen gebouwd voor arbeiders en boeren.
Haaks daarop lag het Boeren Dord aan de straat Vastenow. Deze straatnaam is waarschijnlijk een verbastering van vastenhouw, wat duidde op het vaste, ingeklonken veen dat de boekweitteelt bemoeilijkte. Behalve met boekweit verdienden de boeren hun kost ook met de teelt van aardappelen en graan. Na de Tweede Wereldoorlog kregen veel mensen werk in de nieuw gebouwde textielfabriek in Emmen.
Aan de Vastenow werd in 1894 de hervormde kerk gebouwd. Dit is een recht gesloten zaalkerk, die veel overeenkomsten vertoont met de kerk in Nieuw-Amsterdam en waarschijnlijk is ontworpen door H. Winters. De geveltoren op de witgepleisterde kerk dateert waarschijnlijk uit 1911. Tot de inventaris behoren onder meer een statenbijbel uit de zeventiende eeuw en een luidklok uit 1911. In de jaren ’70 is de kerk grondig gerestaureerd.
Kort na de stichting kreeg Nieuw-Dordrecht al enkele winkels, een herberg en een bijschooltje.@In 1892 werd een permanente school gebouwd met vier lokalen. Het schoolgebouw heeft dienst gedaan tot in de jaren ’60, daarna verhuisden de leerlingen naar een modern pand aan de Meester Koehoornstraat. De laatste molen van Nieuw-Dordrecht dateerde van 1884 en is in 1954 afgebroken. Ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het dorp schonk de stad Dordrecht in 1955 een muziekkoepel.
Deze heeft een plek gekregen aan de Oranjedorpstraat. De achtkante muziekkoepel heeft een rieten dak en is gebouwd op een fundering van kleine zwerfkeien. De plaatselijke muziekvereniging Volharding verzorgt hier ieder jaar op Koninginnedag een optreden. Ten oosten van het dorp ligt het Oosterbos, waar al bijna veertig jaar lang op oudejaarsdag een hardloopwedstrijd wordt georganiseerd.
In de boerderij van Jans Brands aan de Herenstreek kan men inzage krijgen in een omvangrijke collectie van duizenden boeken en documenten over de geschiedenis van Drenthe en de Drentse veengebieden. Er worden onder meer familie- en verenigingsarchieven bewaard, maar ook zijn er een uniek middeleeuws leenmannenregister, een uitgebreid fotoarchief en een verzameling historische gebruiksvoorwerpen. In de boerderij zijn een tentoonstellingsruimte en een flmzaal ingericht. De collectie van Brands wordt beheerd door een stichting, een deel van de collectie is ondergebracht in de bibliotheek in Emmen.
In de buurt van Nieuw-Dordrecht is na 1910 een veenweg ontdekt waarvan de oorsprong teruggaat tot 2250 voor Christus. Deze weg was verhard door middel van kleine boomstammen.
Hoe lang de weg ooit was en waartoe deze diende is niet bekend. Midden in het dorp staat het bronzen beeld De Aanleg. Dit beeld van het onderlijf van een man, waarvan een been als een boom in de grond wortelschiet, symboliseert de geschiedenis van het dorp. Zowel de aanleg van de prehistorische veenweg als die van het veenkanaal in de negentiende eeuw zijn vroegtijdig afgebroken, maar desondanks heeft Nieuw-Dordrecht zich kunnen ontwikkelen tot een dorp met een redelijk voorzieningenniveau en een interessante historie. ■
Colofon
Bron: Noordboek
