Norg - dorp in Drenthe
Norg
Norg is ontstaan in de vroege middeleeuwen.
De eerste bewoners van het dit esdorp vestigden zich op hoger gelegen zandgronden in het moerassige stroomdalgebied tussen de beken Slokkert, Groote Diep en Oostervoortse Diep.
In de twaalfde eeuw schreef men de naam van het dorp als Niurech of Nurch. De essen lagen voornamelijk aan de zuidkant van het dorp. Norg heeft meerdere brinken, waarvan de Kerkbrink historisch gezien de belangrijkste is. Bij deze brink ontstond de oorspronkelijke dorpskern, die voornamelijk uit boerderijen bestond. In de loop van de afgelopen eeuw groeide Norg fink en ontwikkelde het dorp zich van agrarische nederzetting tot forensendorp.
In het dorp staan een aantal fraaie achttiendeeeuwse boerderijen, met name langs de Esweg, de Steeg en de Brink.
De hervormde kerk aan de Brink is in de dertiende eeuw gesticht als dochterkerk van Vries.
De oorspronkelijk aan de heilige Margaretha gewijde kerk werd gebouwd op de restanten van een oudere houten kerk. Als eerste kwam de toren gereed, later werden het schip en het koor daaraan vast gebouwd. In de loop der eeuwen is de kerk meermalen verbouwd, waarbij onder andere de originele kleine ramen zijn vervangen door grote spitsboogvensters. Tot de inventaris behoren een zeldzame twaalfdeeeuwse wijwaterbak en een dertiende-eeuws doopvont. Het orgel is van 1896.
Norg had meerdere molens binnen de dorpsgrenzen. Tegenwoordig heeft het dorp er twee.
Stellingmolen De Hoop aan de Asserstraat dateert uit 1857. Ondanks het feit dat de achtkante korenmolen meerdere keren werd gerestaureerd, raakte de molen in de loop van de vorige eeuw toch in verval. Nadat de Molenstichting Drenthe het beheer kreeg over de molen, is De Hoop volledig gerenoveerd en maalvaardig gemaakt. De stellingkorenmolen Noordenveld aan het Westeind is gebouwd in 1878. In de jaren ’60 verloor de molen zijn functie en werd hij omgebouwd tot woonhuis. In 1973 werd een extra woning tegen de Noordenveld aangebouwd. Na grondige restauraties in de jaren ’90 kan de molen weer malen.@De Noordenveld was enige tijd in gebruik als malerij voor de Coöperatieve Zuivelfabriek Norg. Deze fabriek opende in 1895 de deuren nabij de Eenerstraat en de latere Fabriekstraat.
Hier werd met handkracht, later met stoomkracht, boter, kaas, melk en ijs geproduceerd.
In 1977 moest de zuivelfabriek sluiten, waarna het fabriekspand werd gesloopt en er woningen voor in de plaats kwamen.
Voor toeristen zijn Norg en omgeving aantrekkelijk. Het dorp ligt centraal in het bijzondere natuurgebied van het Norger Esdorpenlandschap. Karakteristiek zijn de lagere beekdalen die overgaan in hoger gelegen cultuurgronden, de uitgestrekte bossen en de heidepercelen met vennen. Tussen Norg en Langelo liggen de uitgestrekte bossen van de Langeloërduinen, een voormalig stuifzandgebied dat is beplant met bomen. Hier zijn meerdere campings en bungalowparken. Het oude loofbos Norgerholt wordt genoemd in zestiendeeeuwse documenten, maar men vermoedt dat het bos al in de negende eeuw bestond.
Het Norgerholt is daarmee een van de oudste bosrestanten van Nederland. Bij een kuil in dit bos vergaderden tot 1790 de markegenoten van Norg. Tussen het Norgerholt en Westervelde ligt het hunebed D2.
Norg was in de wijde omgeving bekend door pretpark De Vluchtheuvel. In de jaren ’60 van de vorige eeuw opende het familiepark als dierentuin, maar al snel kwamen daar veel attracties bij. In 2007 is het park verkocht en ontmanteld. Het doel is er een kunstenaarsdorp te vestigen. Men kan in Norg nog wel een bezoek brengen aan het speelgoedmuseum van de stichting Nederlands Museum Kinderwereld of aan het grote Molenduinbad. Elk jaar wordt een paarden- en warenmarkt georganiseerd rond de centrale brinken.
Norg was lange tijd een eigen gemeente, waartoe onder meer de dorpen Een, Langelo en Veenhuizen behoorden. Aan de Asserstraat staat het voormalige raadhuis uit 1883, dat later verbouwd en uitgebreid is. In 1974 verhuisde de gemeente naar een nieuw pand aan de Brink, De Brinkhof. Na de gemeentelijke herindeling van 1998 ging de gemeente Norg op in het grotere Noordenveld en werd Roden de gemeentelijke hoofdplaats. De Brinkhof is tegenwoordig een multifunctioneel ontmoetingscentrum en biedt onder meer onderdak aan de bibliotheek, de sporthal en een peuterspeelzaal. ■
Colofon
Bron: Noordboek
