©: Hendrik van Kampen

Het langgerekte kanaaldorp Stieltjeskanaal ligt aan weerskanten van de gelijknamige waterweg. In 1882 kreeg de N.V. Stieltjeskanaal Maatschappij toestemming een kanaal aan te leggen, dat Coevorden via de Zijtak zou verbinden met de Verlengde Hoogeveensche Vaart in de buurt van Nieuw-Amsterdam. Ongeveer driehonderd arbeiders werden ingezet om het kanaal te graven. Toen het Stieltjeskanaal klaar was, begon men met de ontginning van het Dalerveen. Haaks op het kanaal werd een netwerk van kleine waterwegen gegraven, dat van belang was voor de afwatering van het veen en het transport van turf. Aan het eind van de negentiende eeuw vestigden steeds meer veen- en landarbeiders zich langs het kanaal, waardoor Stieltjeskanaal ontstond.

De naam van het kanaal, en dus ook van het dorp, is ontleend aan de in 1873 overleden ingenieur-directeur van de Overijsselse Kanaalmaatschappij Thomas Stieltjes. Hij had er eerder voor gezorgd dat Coevorden door middel van een kanaal een verbinding kreeg met de rivier Vecht bij Gramsbergen. Om hem postuum te eren kreeg het nieuwe kanaal zijn naam. In de jaren ’30 van de twintigste eeuw werd het Stieltjeskanaal verbreed en verdiept, zodat het geschikt bleef voor grotere schepen.

De Zijtak is door aanleg van een vaste brug bij Nieuw-Amsterdam afgesloten voor scheepvaartverkeer. Het Stieltjeskanaal is nog steeds van belang voor de beroepsvaart.

In Stieltjeskanaal staan een aantal interessante ontginningsboerderijen die net na 1900 zijn gebouwd en een dubbele veenarbeiderwoning uit 1917. In 1908 kreeg Stieltjeskanaal een openbare lagere school. Deze fuseerde in de jaren ’80 met die van Dalerveen. De twee dorpen hebben een nauwe band en delen een belangenvereniging en meerdere sport- en hobbyclubs. Aan de Schansweg ligt de in de zeventiende eeuw aangelegde schans Katshaar.

Militair gezien was de schans van weinig betekenis, Katshaar diende voornamelijk als controlepost voor het verkeer richting Coevorden.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen