©: Hendrik van Kampen

Tynaarlo is als agrarische nederzetting ontstaan op hoger gelegen zandgronden. Samen met Taarlo wedijvert Tynaarlo om de status van oudste dorp van Drenthe. In 820 komt de naam Arlo voor in documenten van een Duits klooster. Het is waarschijnlijk dat met deze naam het hele gebied tussen Tynaarlo en Taarlo werd aangeduid en niet specifek een van de twee dorpen. Toch moet er al ver voor het begin van de jaartelling bewoning zijn geweest in deze streek. Bij Tynaarlo, aan de hunebedstraat, ligt namelijk het kleine hunebed D6, een gaaf bewaard exemplaar. Onderzoek heeft uitgewezen dat in de buurt van dit hunebed nog vier andere hunebedden gestaan hebben.

In de bodem zijn veel prehistorische werktuigen en potscherven aangetroffen.

Rond 1420 telde het dorp tien boerderijen, drie eeuwen later was dit aantal verdubbeld.

Tynaarlo heeft nog een grote driehoekige brink bij de kruising van de Smeerveenweg en de Schoolstraat. Om de brink groeien oude eikenbomen en jongere lindebomen. Vroeger hebben op de brink een school en een zuivelfabriek gestaan. Ook heeft het dorp nog een grote weilandbrink, grenzend aan de Schoolstraat, Eisenbroeken en de Scheperweg. Aan de Brink en de Dorpsstraat staan een aantal oude boerderijen. Aan de Achterweg is dorpshuis ’t Achterhoes. Een gemeentehuis heeft Tynaarlo niet, ondanks dat na de gemeentelijke herindelingen van 1998 de nieuwe gemeente de naam Tynaarlo kreeg. Het nieuwe gemeentehuis kwam in Vries.

In de negentiende eeuw veranderde de agrarische structuur van het dorp door de komst van kleine industrie. Voor de fabrieksarbeiders werden woningen gebouwd. In 1896 werd een kleine coöperatieve zuivelfabriek geopend met de naam Tynaarlo. Tot 1915 werd er met handkracht boter gemaakt, daarna werkte men met stoomkracht. In 1925 sloot de fabriek alweer, waarna het pand nog dienst deed als woonhuis en winkel. In deze periode had Tynaarlo een fabriek voor melkbussen en een productiebedrijf voor piano’s.@Vanaf 1850 groeide het dorp langs de Dorpsstraat en werd tussen Tynaarlo en Vries het Noord-Willemskanaal aangelegd. Nog altijd bestaat het westelijke en oorspronkelijke gedeelte van Tynaarlo uit relatief verspreid liggende bebouwing. Ten oosten van de Rozenstraat bestaat het dorp vooral uit recenter gebouwde wijken, waaronder de nieuwbouwwijk Loopstukken. Tynaarlo ligt ingeklemd tussen de spoorlijn Groningen-Assen en de rijksweg A28. Boven Tynaarlo loopt de doorgaande weg tussen Vries en Zuidlaren. In 1993 kreeg het dorp een eigen industrieterrein tussen Tynaarlo en Vries. Hier zijn onder meer een drukkerij en een wegenbouwbedrijf gevestigd.

Oostelijk van Tynaarlo stromen het Zeegserloopje en het Westerdiep, die deel uitmaken van het Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa. Het beekdallandschap aan de ene kant van de spoorlijn vormt een groot contrast met het ontginningslandschap aan de andere zijde van de lijn.

Ten noordoosten van Tynaarlo liggen een aantal grote zandwinplassen, waaronder het natuurbad van het dorp. Door de jaren heen was dit gebied in verval geraakt, maar de Vereniging Dorpsbelangen Tynaarlo heeft het samen met een projectontwikkelaar aangekocht en heringericht. Er verrezen zo’n tien landhuizen en van het omringende bos is een prachtig wandelgebied gemaakt. Door de gunstige ligging van Tynaarlo ten opzichte van grotere plaatsen, natuurgebieden en deze kunstmatige aangelegde meertjes is Tynaarlo een geliefde plek voor toeristen. ■

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen