©: Hendrik van Kampen

Het esdorp Wapse ligt tussen Vledder en Diever en is ontstaan in de vroege middeleeuwen.

Aan de zuidkant van het dorp ligt de grote Binnenesch, waar boerderijen van in totaal vijf kluften in een krans omheen liggen. Deze boerderijen maken deel uit van Wapse en vijf buurschappen, namelijk Zoerte, Ten Have, Ten Darpe, Veldhuizen en Veenhuizen. De laatste twee buurschappen ontwikkelden zich pas aan het eind van de middeleeuwen.

Wapse lag vroeger rond de kruising van de huidige Ten Darperweg en de wegen Soerte en Brinkstede. Rond 1830 stonden daar een aantal boerderijen. In de tweede helft van de negentiende eeuw werd iets westelijker aan de Ten Darperweg nieuwe bebouwing gerealiseerd. De oorspronkelijke bebouwing werd daarna omgedoopt tot het gehucht Ten Darpe.

De bebouwing van Wapse is vooral geconcentreerd aan de Rollestraat, Haarsmastraat, Egginkstraat en de doorgaande weg tussen Vledder en Diever. Aan de Haarsmastraat staat dorpshuis Oens Huus.

Al in de achttiende eeuw had Wapse een eigen lagere school in de vorm van een bijschooltje voor de wintermaanden. In 1818 werd de winterschool door ongeveer zestig leerlingen bezocht.

De school stond tot 1874 aan de Rollestraat en kreeg daarna een nieuw onderkomen aan de Ten Darperweg. Deze school bestaat nog steeds en heet Ten Darperschoele. Het oude schooltje aan de Rollestraat is afgebroken. In 1897 opende de coöperatieve zuivelfabriek Ons Belang aan de Ten Darperweg. Tot 1970 werd hier boter, kaas en melk geproduceerd.

Noordelijk van Wapse ligt het Wapserzand, onderdeel van het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Daar bevindt zich het onderduikershol uit de Tweede Wereldoorlog, waar gewonde verzetsmensen werden verpleegd. Uiteindelijk is het hol door de bezetter vernietigd, maar is later herbouwd en voorzien van een gedenkplaat. Daar vlakbij heeft hunebed D52a gelegen, dat in de achttiende eeuw is ontmanteld.

Lange tijd werden op deze plek nog prehistorische potscherven gevonden en daarom kreeg het de naam Pottiesbarchien.

Colofon

Bron: Noordboek

© Foto voorblad: Hendrik van Kampen