Gasselternijveenschemond
Gasselternijveenschemond is een langgerekte veenkolonie tussen Gasselternijveen en het Groningse Stadskanaal. Het dorp is ontstaan in de eerste helft van de negentiende eeuw, toen meerdere kanalen haaks op het Stadskanaal tussen Ter Apel en Bareveld werden gegraven. Deze ‘monden’ moesten het Drentse hoogveen ontsluiten. Langs de vaart Gasselter Nijveenschemond ontstond daardoor een nederzetting met dezelfde naam. Niet alle bebouwing ten westen van het Stadskanaal valt onder Gasselternijveenschemond. De rijksweg Gasselterstraat tussen de Zuidzijde en de Van Boekerenweg en de Gasselterdreef die haaks op de Gasselterstraat loopt, liggen net aan de andere kant van de Semslinie – de kaarsrechte provinciegrens door het veengebied – en behoren tot de provincie Groningen.
In de loop van de negentiende eeuw kwam bebouwing tot stand langs het Eerste en Tweede Dwarsdiep, haaks op de al bestaande lintbebouwing. In 1842 kreeg het dorp zijn eerste schoolgebouw, waar een jaar later al ongeveer 80 kinderen onderwezen werden. Tegenwoordig staat aan het Tweede Dwarsdiep basisschool De Peppel, die in 2008 met sluiting werd bedreigd. Aan de Noordzijde 213 is een klein particulier accordeonmuseum gevestigd, aan Noordzijde 165 staat het dorpshuis.
In 1893 kwam op de hoek van de Noordzijde en het Tweede Dwarsdiep een zuivelfabriek.
De Eerste Veenkoloniale Zuivelfabriek richtte zich vooral op het vervaardigen van roomboter, later kwamen daar ook andere zuivelproducten bij. In 1970 sloot de fabriek, het gebouw werd in 1985 gesloopt voor woningbouw.
De ligging nabij het Stadskanaal maakte het dorp aantrekkelijk voor industrie, waardoor het dorp groeide en steeds meer middenstand kreeg. Door de bouw van strokartonfabriek Ons Belang in 1909 en de komst van fabrieksarbeiders, breidde Gasselternijveenschemond aan de oostzijde snel uit. Ook de laatste decennia hebben grote bedrijven zich gevestigd in Gasselternijveenschemond, zoals een transportbedrijf en diverse groothandels. Net buiten Gasselternijveen staat de grote aardappelzetmeelfabriek Oostermoer uit 1903 van het Avebe-concern, die ook in Gasselternijveenschemond nog beeldbepalend is.
Colofon
Bron: Noordboek
